Hạnh phúc lứa đôi là hạnh phúc có được giữa hai người yêu nhau. Mỗi người cảm thấy hài lòng, được hiểu, được thông cảm và nâng đỡ bởi người kia. Mỗi người tự xem việc đem lại hạnh phúc và sự thăng tiến của người kia là quan trọng và sẵn sàng phục vụ người mình yêu. Ðịnh nghĩa này áp dụng cho cả người dị tính luyến ái (tình yêu giữa hai người khác phái) và người đồng tính luyến ái (tình yêu giữa hai người cùng phái). Với định nghĩa như vậy, tôi nghĩ quý độc giả đã thấy rõ tại sao hạnh phúc lứa đôi phải là một sự lựa chọn mà không thể là một sự bắt buộc. Hôn nhân có thể là một sự bắt buộc tùy quan niệm của xã hội và gia đình, nhưng để có hạnh phúc lứa đôi, sự kết hợp phải là một tự nguyện nối kết bởi tình yêu, sau đó sợi giây liên hệ được vun xới bởi những nỗ lực không ngừng nhằm tìm hiểu nhau để nâng đỡ tinh thần và giúp đỡ nhau tiến bộ trong đời. Nếu hạnh phúc cá nhân là một điều khó tìm thì hạnh phúc lứa đôi còn khó tìm hơn nữa. Phải có hai người, và cả hai người đều cảm thấy hạnh phúc thì mới gọi là hạnh phúc lứa đôi được. Có những lứa đôi trong đó một người cảm thấy rất thoải mái và hài lòng, trong khi người kia thì lắc đầu ngán ngẩm hoặc âm thầm chịu đựng. Trường hợp này có thể giải thích là một người đã hy sinh hạnh phúc của mình cho người kia. Có rất nhiều gia đình Việt Nam trong đó người đàn bà phải nhẫn nhục hy sinh cho chồng cho con, theo truyền thống Á Ðông.



Tôi cố tình phân biệt những danh từ Tình Yêu Lãng Mạn, Tình Yêu Chân Thật, Hạnh Phúc Lứa Ðôi và Hôn Nhân, vì chúng có những ý nghĩa hoàn toàn khác biệt :



* Tình Yêu Lãng Mạn (romantic love) là giai đoạn đầu tiên của tình yêu, khi hai người mới bắt đầu rung động, cảm thấy hợp nhãn, để ý tới nhau. Nếu sự xúc động này mãnh liệt thì thường được gọi là tiếng sét ái tình. Trong giai đoạn này hai người yêu nhau qua những tưởng tượng và mơ mộng của chính mình, mà sự lôi cuốn của dục tình điều khiển bởi các kích thích tố, đóng vai trò quan trọng. Tôi đã phân tích kỹ giai đoạn này trong Hành Trang Vào Ðời Tập I, chương Tình Yêu.



* Tình Yêu Chân Thật (true love) là giai đoạn sau cùng khi hai người đã đạt được sự thông cảm và hiểu nhau, yêu nhau vì chính con người thật của nhau. Ðây mới là một tình yêu bền vững. Tiến sĩ Goldberg định nghĩa tình yêu chân thực như sau: yêu nhau có nghĩa là biết và yêu con người thật của nhau. Con người thật này bao gồm các đặc điểm tốt và xấu. Thấy được trái ấu đen đủi, méo mó, xấu xí nhưng vẫn yêu, chứ không phải nhất quyết cho rằng trái ấu tròn. Mù quáng không chịu thấy những khuyết điểm của người mình yêu cũng như mơ mộng tưởng tượng gán cho người yêu những đặc tính mà họ không có, là hai yếu tố chính điều khiển tình yêu lãng mạn. Tình yêu chân thật, do đó đòi hỏi thời gian và thử thách, nhất là đợi khi lửa lòng lắng dịu, thực tế phơi bày, mỗi người nhìn rõ người yêu của mình với những điểm tốt xấu hầu biết cách cư xử. Tình yêu chân thật là tình yêu đã trải qua thử thách chứ không thể một sớm một chiều mà có được. Sau đây là tiến trình của một mối tình từ giai đoạn tình yêu lãng mạn đến tình yêu chân thật:



Cô A và anh B gặp nhau tại một buổi tiệc liên hoan tất niên trong trường. Anh B là trưởng ban văn nghệ, đảm trách phần văn nghệ giúp vui cho buổi liên hoan. Cô A trình diễn phần đơn ca buổi tối hôm đó. Hai người khi mới gặp đã có cảm tình với nhau ngay. Anh B thật hào hoa phong nhã, thật nhiều kinh nghiệm, và nhất là, anh làm việc dễ dàng với tất cả mọi người, từ ban nhạc cho đến các ca sĩ, lúc nào anh cũng giữ được vẻ điềm tĩnh và có những quyết định chính xác khiến chương trình văn nghệ xảy ra thông suốt trong bầu không khí vui vẻ và hợp tác của tất cả mọi người. Cô A thật xinh tươi trong chiếc áo dài thời trang tha thướt và vẻ thùy mị cố hữu của người con gái Á Ðông. Cô lại tình cờ hát bài hát mà anh B vốn rất yêu thích. Mối tình bắt đầu khi anh B đưa cô A về nhà và sau đó hai người hò hẹn, gặp gỡ để tìm hiểu nhau. Hình ảnh đầu tiên nơi anh B đã gây nhiều xao xuyến cho cô A là hình ảnh một người thanh niên vừa có tài lãnh đạo, điều khiển, vừa có một tâm hồn lãng mạn, yêu âm nhạc. Cô vừa phục, vừa nghĩ rằng cô và anh có một điểm chung là yêu thích văn nghệ. Anh là mẫu người cô mong đợi, là một hoàng tử của lòng mà cô hằng mơ mộng. Anh B xúc động với vẻ thùy mị dịu dàng đầy nữ tính của cô A. Thời gian trôi qua, hai người thân nhau hơn, dành thì giờ nhiều cho nhau và tìm hiểu nhau nhiều hơn từ những ý thích đến những thói quen hay tật xấu. Cô A bắt đầu thấy những sinh hoạt cộng đồng của anh B là mất thì giờ, nhất là qua những sinh hoạt này mà có nhiều cô gái khác cũng có cảm tình và muốn tiến đến với anh. Cô cảm thấy ghen tức và không muốn anh B tham gia nhiều những sinh hoạt này nữa mà chỉ giới hạn trong việc quen biết và chăm sóc cho cô. Cô bắt đầu cằn nhằn và tỏ ý không vui, đôi khi còn ra mặt phản đối khi anh B nhận lời tham gia một sinh hoạt cộng đồng. Anh B cảm thấy cô A cản trở những ý thích và tự do của anh, và bắt đầu khó chịu khi cô A khóc lóc hay hờn dỗi. Nhiều khi, chỉ vì không muốn cô A cản trở hay khóc lóc mà anh có những quyết định đơn phương không hỏi ý kiến cô. Anh bắt đầu thấy cô khó tính và hay than phiền thay vì thùy mị như trước. Thêm vào đó, anh bắt đầu thấy những điểm xấu khác của cô mà anh không vừa ý, như chưng diện hơi nhiều, mất nhiều thì giờ chăm sóc quần áo, ăn mặc thay vì học hành hay chăm sóc việc nhà. Cô còn thích la cà với các bạn gái để bàn về thời trang và các ca sĩ hoặc tài tử thay vì đọc sách để mở mang kiến thức.



Hai người bắt đầu cãi vả, giận hờn, mỗi người đều chỉ trích những tật xấu của người kia cũng như đặt điều kiện đòi hỏi người kia phải sửa đổi... Sau một thời gian căng thẳng, hai người nhận ra rằng vẫn thương nhau và không thể chia tay nhau, họ tìm gặp lại nhau và bắt đầu tập chấp nhận nhau. Anh B cho biết sinh hoạt cộng đồng là niềm vui của anh, là lý tưởng của anh. Cô A bắt đầu chấp nhận, và tập bỏ tính ghen tuông của mình. Những lúc có thể, cô theo anh B trình diễn văn nghệ. Cô cũng có thể để anh B sinh hoạt một mình nếu thời khóa biểu của cô không cho phép. Anh B cũng thôi không chế nhạo cô A là thiếu chiều sâu, sống hời hợt chạy đua theo vật chất và hào nháng bên ngoài. Anh chấp nhận cô mặc dầu không đồng ý với cô, và thôi không ép buộc cô phải đọc sách này sách nọ. Có những lúc anh gặp hoàn cảnh khó khăn, cô A vẫn an ủi, nâng đỡ tinh thần cho anh mà không phàn nàn hay áp lực anh phải làm theo ý cô hoặc chê bai chỉ trích anh. Thời gian trôi qua, càng ngày hai người càng biết thêm tính tình, ý thích của nhau cũng như phương cách đối phó với cuộc đời, với hoàn cảnh khó khăn. Họ hoàn toàn tôn trọng quyết định của nhau, và luôn luôn sát cánh bên nhau để nâng đỡ tinh thần và giúp đỡ lẫn nhau.



* Hạnh Phúc Lứa Ðôi: điều kiện để có hạnh phúc lứa đôi là tình yêu chân thật. Nhưng tình yêu chân thật một mình không đủ để đem lại hạnh phúc lứa đôi. Những yếu tố khác như phương cách thông đạt, tìm hiểu tánh tình của nhau để biết cách cư xử hay chiều chuộng, sự gắn bó hết mình cho người mình yêu, thái độ tích cực đối với hạnh phúc của người yêu, cùng nhau trải qua những thăng trầm của đời sống, nâng đỡ, thông cảm nhau mà không tìm cách thay đổi nhau, cách cư xử đối với bạn bè của nhau và gia đình hai bên, phương cách dung hòa những dị biệt, là những thử thách mà hai người phải vượt qua để đạt được hạnh phúc lứa đôi. Trong hạnh phúc lứa đôi, mỗi người cảm thấy mình được tự do theo đuổi mộng ước của mình. Sự hiện diện của người yêu làm mình vui hơn chứ không làm mình bị trì kéo. Có khi hai người có những sự khác biệt không hóa giải được thì mỗi bên đều phải nhượng bộ một phần. Sự nhượng bộ này đến từ sự hy sinh để bảo vệ hạnh phúc lứa đôi mà mỗi bên tự nguyện làm, chứ không phải đến từ sự đe dọa hay do sợ hãi mà làm.



* Hôn nhân: hôn nhân là một thực thể hoàn toàn biệt lập. Mặc dù thông thường, tình yêu chân thật thường tiến đến hôn nhân, nhưng điều này không luôn luôn xảy ra. Có người sống với nhau cả đời rất hạnh phúc mà không tiến đến hôn nhân. Có người tiến đến hôn nhân vì những lý do khác hơn là vì tình yêu. Trên thực tế, những trường hợp này không hiếm. Như trường hợp sau đây của thi sĩ ...., lấy vợ để trả thù hay để đỡ lạnh lòng :



Thôi thế từ nay em lấy chồng Anh về lấy vợ thế là xong. Vợ anh không đẹp bằng em mấy ,Anh lấy cho anh đỡ lạnh lòng.



Ðộng lực đưa đến hôn nhân có thể là một sự đổi chác, để trả nợ, vì lý do chính trị như trường hợp Huyền Trân công chúa bị gả sang Chiêm Thành để đổi lấy hai châu Ô và Lý. Hôn nhân cũng có thể là một phương cách tìm người giúp việc không công (như cảm tưởng của cô Loan trong tiểu thuyết Ðoạn Tuyệt của Nhất Linh). Hôn nhân là một hành động kết hợp có tính cách pháp lý, xã hội, tôn giáo và gia đình, là một thử thách đáng kể đối với hạnh phúc lứa đôi. Có nhiều cặp sống chung rất hạnh phúc khi chưa cưới, nhưng lại không chịu nổi những thử thách do hôn nhân đem lại. Nhiều người còn chua chát cho rằng hôn nhân giết chết tình yêu.

Học Để Biết Yêu


Xuân sang, hè tới, thu về, rồi đông đến... thời gian mải miết trôi không ngừng nghỉ, không đợi chờ ai. Ðời người cũng đủ bốn mùa, mùa xuân được coi là mùa của tuổi trẻ và tình yêu. Vậy mà không ít bạn gái đã để cho mùa xuân vô tình trôi qua nhanh chóng, dẫn bạn sang mùa hè gay gắt của cuộc đời, lúc đó mới giật mình thảng thốt: Hình như mùa xuân đã vụt bay đi, mang theo cả tuổi trẻ của ta rồi ! Vậy mà hình như ta vẫn chưa hề được yêu, chưa hề biết đến tình yêu đích thực. Vì sao ?